„A zasadziwszy ogród w Eden na wschodzie, Pan Bóg umieścił tam człowieka (…) wyrosły z gleby wszelkie drzewa miłe z wyglądu i smaczny owoc rodzące […]”
Najstarsze, starotestamentowe wzmianki dotyczą krainy szczęśliwości, która znajdowała się w ogrodzie. Z jakiś powodów to miejsce jest archetypem błogostanu i osiągniętej pełni, symbolem zrozumiałym dla większości ludzi. Można zadać sobie pytanie: dlaczego kraina szczęścia nie została umiejscowiona na obszarach równie pięknych: w górach, nad morzem, wśród jezior, w lesie? Dlaczego właśnie ogród stał się rajem, w którym człowiek przeżywał pełnię?
Większość ludzi nosi wspomnienie lub wyobrażenie jakiegoś ogrodu. Kawałek pokrytej roślinami ziemi, na którym jako dziecko obserwowało się brązowe mrówki i spacerujące gąsienice; brało do ręki biedronki albo próbowało złapać motyla. Rosły truskawki, porzeczki lub jabłoń, kwiaty roztaczały swoje zapachy. Było parno, środek dnia lub letni wieczór. Wisiał hamak, stała huśtawka, czy leżak i ogrodowy parasol. Biegały psy, przechadzały się koty. Człowiek pamięta nawet źdźbła traw, smak truskawek i kolory, a zapach kwiatu nagle przenosi go we wspomnieniach do dzieciństwa.
Ogród w ludzkich wyobrażeniach jest nie tylko konkretny, czyli taki, który ktoś zna i widział, ale w dużej mierze jest on pojęciem uniwersalnym. Ten, czasem niewielki obszar ziemi, symbolizuje to co najlepsze. Nieprzypadkowo właśnie w ogrodzie mieścił się raj.
Pokusiłam się o zestawienie jego osobliwych atrybutów, które przedstawiam poniżej:
1. Ogród karmi.
I do tego nie byle jak, ale smacznie, zdrowo, urozmaicenie. Rosną w nim owoce i warzywa. Podane w sposób estetyczny, jakby sama natura zapraszała do „stołu” oferując swoje bogactwo. Ogród karmi nie tylko ciało, ale i ducha. Jest pożywką dla oczu. Odcienie zielonego przynoszą spokój i wytchnienie. Kolory przyrody, kwiatów, motyli budzą pozytywne skojarzenia. Niebieski przywodzi na myśl morze, wakacje, odpoczynek; czerwony- miłość, ogień, królewskie dostojeństwo, żółty- radość, słońce i lato.
2. Ogród leczy.
Rosną w nim rośliny zapobiegające chorobom i przywracające zdrowie. Już średniowieczni mnisi uprawiali zioła w przyklasztornych ogródkach. Oprócz utrzymywania człowieka w kondycji fizycznej, miejsce to pozytywnie oddziałuje na różne aspekty psychiki: uczucia i emocje, wyobraźnię, osobowość, procesy poznawcze, pamięć. Uprawianie ogródka może stać się pasją i hobby, nadać cel w życiu. Przebywanie wśród zieleni poprawia nastrój. Odpowiednio dobrane rośliny oczyszczają powietrze, a śpiew ptaków i szum wody przynoszą ukojenie.
3. Ogród uwzględnia indywidualność.
Dzięki różnorodności jaką ogród oferuje, każdy może znaleźć coś dla siebie: kwiaty, owoce, warzywa. To co kto lubi, ile chce przeznaczyć czasu na prace w ogrodzie i w zależności od umiejętności ogrodniczych jakimi dysponuje. Dobór odpowiednich roślin jest bardzo rozległy. Pragmatyk, może założyć ogródek warzywny, ten który pragnie wiejskiej atmosfery – łąkę. Można zasadzić drzewa i krzewy, których owoce się preferuje: jabłka, gruszki, wiśnie, agrest, porzeczki i wiele innych. To decyzja człowieka, zależna od jego gustu i indywidualnych preferencji.Każdy ogród jest unikatowy, ma swój niepowtarzalny zapach, kolory i mieszkańców, którzy osiedlili się w tym konkretnym miejscu: owady, ptaki oraz zwierzęta.
4. Ogród jest tworzony przez człowieka.
Ogród odzwierciedla to jaki jest człowiek, który go założył. Daje możliwość własnej aranżacji i wykreowanie takiego miejsca jakie chce on w nim widzieć. Oprócz zasadzeń i wody, obszar ten może zapełnić budowlami, altanami, siedziskami, rzeźbami, dekoracjami. Użyć różnorodnych materiałów: kamienia, drewna, metalu. Ogród ukazuje sposób przeżywania przez człowieka siebie samego i świata. Pragmatycy często uprawiają warzywa, osoby zorganizowane – uporządkowane działki o regularnych grządkach, a ludzie o nastawieniu artystycznym zakładają łąki z dużą ilością kolorowych kwiatów. Ogród jest żywym i wciąż zmieniającym się obrazem. Pokazuje istotną część prawdy o człowieku, który go tworzy.
5. Ogród uczy i rozwija.
Poprzez dbanie o kawałek ziemi człowiek zdobywa i pogłębia wiedzę o przyrodzie, poznaje nowe gatunki roślin, ich potrzeby i specyfikę dotyczącą pielęgnowania. Ogród wydobywa z człowieka pozytywne cechy. Rozwija umiejętność dawania, poświęcenia własnej wygody, dbania o innych, a także poczucie odpowiedzialności, pracowitość oraz wytrwałość i cierpliwość. Człowiek jest dumny, gdy roślina, którą zasadził rozkwitła bądź wydała owoce. Otrzymuje wtedy sygnał o własnej skuteczności i dobrze wykonanym zadaniu. Jednak nie każda roślina wyrośnie, wpływ mają na to warunki klimatyczne i glebowe, a ten fakt z kolei wykształca postawę pokory wobec przyrody. W ogrodzie dokonuje się wzrost, rozwój oraz obumieranie. Jest to miejsce, w którym można obserwować stałe elementy życia i zmiany. Z kolei zestawienia kolorów, światłocień, kompozycja dostarczają doznań estetycznych i rozwijają wrażliwość artystyczną. Człowiek może dzielić się z innymi swoim ogrodem; wiedzą, którą w nim zdobył i wspólnie spędzanym czasem. Sadząc kwiaty, drzewa oraz wprowadzając wodę zaprasza pszczoły, inne owady i ptaki.
6. Ogród i człowiek to „relacja”.
Człowiek kształtuje ogród, ale sam też jest przez niego kształtowany. Nie jest tylko biernym odbiorcą czy obserwatorem, razem na siebie oddziałują.Ogród pozostawiony sam sobie, dziczeje i staje się zaniedbany. Jednak, gdy poświęca mu się czas, pracę, dba o niego i dostarcza czego potrzebuje, wtedy rozkwita, a i inne stworzenia znajdują w nim swoje miejsce. Podobnie jak z życiem człowieka.
Artykuł: Magdalena Paszkowska, kwiecień 2020
Ilustracja grafika: Grzegorz Adamski- Soja
Zdjęcie: Konrad Paszkowski
Gabinet PsychoTech 